اصل قرآنی (۷)
پیروزی در گروه اطاعت و تقوا است.
دکتر عبدالحق حبیبی صالحی
خدای متعال می¬فرماید:
{ وَ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ يَخْشَ اللَّهَ وَ يَتَّقْهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْفائِزُونَ؛ و هركس از خدا و پيغمبرش اطاعت و پيروى كند و از خدا بترسد و از (مخالفت فرمان و عذاب) او بپرهيزد، این‌چنین كسانى به مراد رسیدگان‌اند.} [نور: 52)
در این آیه شریفه خدای متعال یک اصل دیگر را بیان می¬کند و آن پیروزی و رستگاری واقعی افراد است که از آن به‌عنوان «فائزان» یادکرده است. «فوز» به معناى پيروزى و رسيدن به كار خير است توأم با سلامت. (مفردات راغب) درآیات دیگر از این پیروزمندان واقعی به‌عنوان مفلحون یاد می¬کند و «فلاح» همان رسیدن به مراد و مقصود و کامیابی است. (مفردات راغب)
در آیه برای فوز و پیروز سه صفت را بیان کرده¬اند: 1- اطاعت خدا و پیامبر. 2- خشیت و ترس. 3- تقوی و پرهیزگاری.
خدای متعال می¬فرماید:
فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَ اسْمَعُوا وَ أَطيعُوا وَ أَنْفِقُوا خَيْراً لِأَنْفُسِكُمْ وَ مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُون؛ پس آن‌قدر از خدا بترسید و پروا کنید كه در توان داريد، و (درس‌ها و اندرزهاى آسمانى را) بشنويد و بپذيريد، و (از قوانين و فرمان‌های خدا) اطاعت كنيد. و (درراه خدا، صدقه و احسان و) بذل و بخشش‌کنید، (انجام اين كارها) به سود شما خواهد بود. كسانى كه از بخل و حرص نفس خويش، مصون داشته شوند، آنان قطعاً رستگارند.[تغابن: 16]
در این آیه کریمه برای فلاح و رستگاری نیز سه وصف بیان‌شده است: تقوا و پرهیزگاری. 2- حرف‌شنوی و طاعت. 3- بذل و بخشش درراه خدا.
فشرد اينكه: برای فایزان و کامیاب شدگان خدای متعال در ضمت اوصاف دیگر دو وصف عمد و کلی را در این دو آیه کریمه بیان داشته است، یکی اطاعت از خدای متعال و پيامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله وسلم؛ یعنی حکم خدای متعال و فرمان‌ها پیامبرش را می¬شنود و ندای کسانی را که به‌سوی حکم خدا و پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وسلم فرامی‌خواند را اجابت می¬کند و به‌طور کامل پس از ورود در اسلام به‌مقتضای «ادخلوا فی السلم کافة؛ در اسلام به‌طور کامل وارد شوید» اطاعت و پیروی می¬کند و به‌مقتضای آیه شریفه «وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَن يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ؛ هیچ مرد و زن باایمانی حق ندارد هنگامی‌که خدا و پیامبرش امری را لازم بدانند، اختیاری (در برابر فرمان خدا) داشته باشد» از خود اختیاری لازم نمی¬داند و در دلش هیچ‌گونه تنگی و سختی و ناراحتی احساس نمی¬کند.
وصف دیگر خشيت و تقوى الهی؛ یعنی چنان معرفت و شناخت از خدای متعال دارد که همواره از او هراس و ترس دارد، اوامر خدا را بجا می¬آورد و نواهی خدا را ترک می¬کند و در این زمینه هوس و آروزهای نفس خود را لگدمال نموده و ترکم می¬کند، همین انجام دادن چیزی که به انجام آن دستور شده است و ترک کردن چیزی که به ترک آن دستور شده است، تقوا الهی است. چنین خشیت و تقوا که سبب اطاعت خدا و پیامبر و وسیله ترک معصیت و گناه و پرهیز از عذاب و گرفت الهی شود، کامیابی و رستگاری واقعی است.
در جای دیگری این را کامیابی بزرگ بیان داشته است، آنجا که می¬فرماید: «وَمَن يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا؛ و هر کس که از خدا و رسولش اطاعت کند، واقعاً به رستگاری (و پیروزی) عظیمی دست‌یافته است!» (احزاب: 71)
اکنون سؤال این است که فوز و کامیابی در چه است؟ در پاسخ خدای خود می¬فرماید که کامیابی واقعی و حقیقی در نجات از دوزخ و رسیدن به بهشت پروردگار است، خدای متعال چه زیبا می¬فرماید: فَمَن زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ؛ سرانجام کسی که از آتش دوزخ به دور داشته شد و به بهشت وارد كرده شد، واقعاً نجات‌یافته و رستگار شده است وزندگی دنیا، چیزی جز كالا و سرمایه فریب نیست!(آل‌عمران: 57)
دارندگان این صفات درواقع رستگاری و کامیابی منحصربه‌فرد خود را به دست آورده و مراد و مقصود اصلی رسیده‌اند، چون می¬فرماید: « فَأُولئِكَ هُمُ الْفائِزُونَ؛ پس این‌چنین كسانى به مراد رسیدگان‌اند.»
اطاعت يك مفهوم كلى است که خشيت الهی شاخه درونى آن و تقوى الهی شاخه بيرونى آن است و به‌این‌ترتیب بنده فرمان‌بر و مطیع با شاخه‌های درونی و بیرونی خود را به کامیابی و پیروزی ابدی می‌رساند.
